Читать онлайн «Барыта алҕас этэ…»

Иринцеева-Огдо Евдокия Семеновна

Барыта алҕас этэ…

БАРЫТА АЛҔАС ЭТЭ

Биир үтүө күн Маайыс, тугу да гынара суоҕуттан мирк диэннэригэр киирэн эрэрэ даҕаны, ылларардыы ылларбыта. Билигин кэлэн кэмсиммит да, кэмсиммэтэх да иһин, хайаахтыай, аныгы олох абытайдаах дьалхаана буоллаҕа… Быһата, Маайыс биир уоллуун… букатын алҕас билсибитэ.

Тоҕо эбитэ буолла, Маайыс курдук дьулугур үрдүк уҥуохтаах, көбүс-көнө атахтардаах, намылыйбыт уһун суһуохтаах, аныгы оҕо диэтэххэ, косметика диэни билбэтэх ыраас-кэрэ сэбэрэлээх кыыс сахаҕа да элбээтэ эбээт? Биһиги кыыспыт көстөр дьүһүнүнэн киһи хараҕа хатанар, дэҥҥэ мичийэн ыллаҕына сандаарыс гына түһэр ыраас хааннаах, хобо чуораанныы лыҥкыныыр куоластаах, синньигэс биилинэн оонньоон, курбуһаҕынан долгулдьуйан ааһар ураты таһаалаах буолан, оннооҕор, араас «мисскэлэргэ» мэлдьи батыһа сылдьан ыҥырар идэлээхтэр.

Ол эрээри Маайыс – баҕар, Дьокуускайга үөрэммэтэх буолан буолуо – ханна да кытта сатаабат. Питер курдук киэҥ дьалхааннаах сиринэн кэрийдэр да, үөрэх туһугар муннукка ытаабыт, атыҥҥа аралдьыйбатах уонна эбиитин сэдэх идэлээх буолан, салалта тус ыҥырыытынан Сахатын сиригэр үлэлии кэлбитэ үс эрэ сыл буолла. Үлэлиир сирэ – дьоһун сир, саха киһитэ иҥэн-тоҥон уһуннук тохтоон үлэлээбэтэх, кытаанах хонтуора. Онно кини, үлэттэн ордон, алтыһарга-сэлэһэргэ билсиэн-көрсүөн сөптөөх эдэр ыччат эйгэтэ суох буолан, хаайтаран, ханна да сылдьыбат кыыс биирдэ, быыс булбучча, миркэҕэ киирбитэ. Ол да иһин эмискэ хараҕа аһыллыбыт буолуон эмиэ сөп.

Виталийдыын дьикти баҕайытык билсибиттэрэ. Туохтан эрэ төрүөттэнэн уол маатыралаан ыһыллаҥната олороругар түбэспитэ. Үөхсэ аҕай олордоҕуна, арай приватка Маайыс «тоҥсуйбута» уонна боростуой баҕайытык ыйытан барбыта. Кини дьиҥэр да оннуга.

Кыыс, бу үлүгэрдээх харса-хабыра суох, дьөрү да дьэбир тыллаах-өстөөх туох киһитэ буоллаҕай диэн таах, уоскутаары эрэ буолбатах, биир үксүн дьиктиргээн, билэ сатаан бастакынан тыл көтөхпүтэ… Виталий буоллаҕына, сөрү-сөпкө наардаабыт курдук суруйар, хайдахтаах да тылынан быдьардык саҥардаҕына холку баҕайытык тэтимин ыһыктыбакка хардарар, эбиитин өссө, үөрэтэ сатыырга дылытык, сэмэлиэх кэриҥнээх дьикти «саҥалаах» чоп курдук чобуо кыыһы, кырдьыга, бастаан абааһы көрбүтэ, онтон улам кэпсэттэҕин аайы сэҥээрэн испитэ.

Күннэтэ кэпсэл ырааппыта, аны иккиэн күүтүһэр, хаһан чатка киирэллэрин болдьоһор буолбуттара. Бу икки бэйэ-бэйэлэрин билсибэт киһи тугу сэлэһэллэрэ буолуо диигитий? Сэгэриэм, солуута да суох, суолтата да чычаас быыкаа сонун сыыһа, түбэһиэх туох эмэ айымньы да буоллун, күҥҥэ көстөр бары эгэлгэ туһунан таах кэпсэтии, санааны атастаһыы эдэр дьону балачча билсэллэригэр күөртээбитэ эрэ быһыылааҕа.

Сарсыарда, сүүрэн кэлээт, Маайыс:

– Доҕоор, мин ойдум, аны 2–3 чааһынан кэлээ инибин, – диэт, ыстанан хаалара.

Оччоҕо уол ити кэмҥэ суоттанан, кыыһын кэтэһэ таарыйа, туох баар күннээҕи үлэтин бэрт түргэнник бүтэрэ охсоро. Онтон Маайыс кэлэригэр тугунан эмэ булгуччу соһутаары, интернети биир гына «кэрийэн», итини-маны ааҕан илистэ быһыытыйара. Итинник сылаарҕаан олордоҕуна эмискэ кыыс «тиийэн» кэлэрэ, аҕыйах тылынан ханна сылдьыбытын, тугу истибитин тэбии охсоро. Маайыс уол куруук чатка баарыгар үөрэнэн да хаалбыта. Кининэн сирэйдээн, куруук кэтэһэр-күүтэр киһилээх буолан, сарсыардаттан бэрт тиэтэлинэн компьютерын холбуу биэрэрэ, Виталий баарын көрөөт, үөрүүтүттэн мичээрдээн ылара.